Τη γλώσσα μου μού εμάθανε Ελληνική...

Η σύγχρονη Ελληνική γλώσσα, όσο κι αν το επιθυμούν κάποιοι, εξακολουθεί να κάνει χρήση αρχαιοελληνικών ρητών. Η σοφία και η λάμψη της αρχαίας Ελλάδας, δεν δύναται να σκιαστεί επ' ουδενί. Σε αυτήν την ανάρτηση, θα ήθελα να "κάνω λόγο" για μερικές εκφράσεις της καθημερινότητός μας και την σημασία τους (ορθή και λανθάνουσα).

Άρχομαι με την έκφραση: "Ήξεις αφίξεις ουκ εν τω πολέμω θνίξεις". Η φράση προέρχεται από το χρησμό του μαντείου των Δελφών. Επίτηδες δεν έθεσα το δέον σημείο στίξης (κόμμα) σε κάποια θέση, διότι η θέση του κόμματος πριν ή μετά το αρνητικό μόριο "ουκ", καθορίζει και τη σημασία του χρησμού. Ας πάρουμε την μία ορθή σημασία της έκφρασης: "Ήξεις αφίξεις, ουκ εν τω πολέμω θνίξεις": στην συγκεκριμένη περίπτωση, το κόμμα τίθεται προ του αρνητικού μορίου "ουκ", οπότε η απόδοση της φράσης στην νέα ελληνική γλώσσα, έχει ως εξής: "θα φύγεις (σ.σ. για την μάχη) θα γυρίσεις (σ.σ. σπίτι σου), στον πόλεμο δεν θα πεθάνεις.". Δηλώνει ουσιαστικά την δειλία του ατόμου στο να αντιμετωπίσει μία μάχη. Εδώ βέβαια "κολλάει" η γνωστή σε όλους μας φράση: "μόνο του δειλού η μάνα δεν κλαίει". Ωστόσο, μπορεί να είναι και δηλωτικό του ότι το άτομο θα επιβιώσει της μάχης. Η δεύτερη ορθή έκφραση, είναι: "Ήξεις αφίξεις ουκ, εν τω πολέμω θνίξεις". Στην συγκεκριμένη περίπτωση, η απόδοση του χρησμού στην νέα ελληνική έχει ως εξής: "θα φύγεις (σ.σ. για την μάχη), δεν θα γυρίσεις (σ.σ. σπίτι), θα πεθάνεις στον πόλεμο". Στην περίπτωση αυτή, ο λαμβάνων τον χρησμό, κατανοεί ότι δεν θα γυρίσει ζωντανός από την μάχη. Η λανθάνουσα μορφή της φράσης που χρησιμοποιείται στις μέρες μας, τονίζει μόνον τις δύο πρώτες λέξεις και "αγνοεί" τις άλλες. Οπότε έχουμε την φράση: "Ήξεις - αφίξεις", θέλοντας να δηλώσουμε ότι κάποιος έχει ευμετάβλητες απόψεις. Αυτού του είδους η χρήση, είναι λάθος και στερεί την πρωτότυπη φράση από την πραγματική της ερμηνεία.

Η δεύτερη φράση που θα ήθελα να θέσω, είναι η γνωστή ερίζουσα "Πίστευε και μη ερεύνα". Πάλι δεν έθεσα το σημείο στίξης (κόμμα) σε κάποια θέση, διότι η ύπαρξη του κόμματος, καθορίζει και τη σημασία της φράσης. Πρώτη ορθή ερμηνεία της φράσης είναι: "Πίστευε και μη ερεύνα", η οποία αποδίδεται στην νέα ελληνική: "Πίστευε και μην ερευνάς". Συνήθως λέγεται από ανθρώπους που επιθυμούν να επιβάλλουν τις απόψεις τους ως θέσφατο (ορθή ερμηνεία, είναι "Πίστευε και μη, ερεύνα", που αποδίδεται στην νέα ελληνική ως: "είτε πιστεύεις είτε όχι, να ερευνάς". Η παρότρυνση στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι το να μην θεωρεούμε κάτι ως δεδομένο ή θέσφατο, αλλά να το ψάχνουμε. Αυτή είναι και η σωστότερη των ερμηνειών. Η φράση, πολλές φορές έχει γίνει αντικείμενο θρησκευτικής διαμάχης.

Η τρίτη φράση, έχει μία και μόνη ερμηνεία. Θεώρησα ορθό να την συμπεριλάβω στην δημοσίευση αυτή, διότι είναι μάλλον άγνωστη στους πολλούς. Πρόκειται για την φράση: "Κομίζει γλαύκας εις Αθήνας". Η απόδοση στην νεοελληνική έχει ως εξής: "Μεταφέρει κουκουβάγιες στην Αθήνα". Η σημασία της ωστόσο είναι ότι κάποιος λέει πράγματα που τα γνωρίζουν όλοι, σαν να είναι καινούρια (σ.σ. καλή ώρα όπως εγώ τώρα για παράδειγμα, που ερμηνεύω τις παραπάνω φράσεις). Στην αρχαία Αθήνα, η κουκουβάγια (γλαύκα), ήταν ένα πολύ ευρέως διαδεδομένο πτηνό για δύο λόγους: α) ήταν το ιερό πτηνό της Αθηνάς που εκπροσωπούσε την σοφία, οπότε κάθε γωνιά της πόλης και σχεδόν κάθε κτήριο ή άγαλμα της θεάς, είχα σαν διακόσμηση την κουκουβάγια. β) Διότι στην Αθήνα υπήρχαν πάρα πολλές κουκουβάγιες που πετούσαν ελεύθερες στην πόλη. Από το προαναφερόμενα, καταλαβαίνουμε ότι το να "κομίζει" κάποιος κουκουβάγιες στην πόλη των Αθηνών, ήταν σαν να πήγαινε ένα φλασκί νερό στην λίμνη...